Kullanım Fiyatı Nedir? Özellikleri ve Örneklerle Anlatım

Kullanım Fiyatı Nedir?

Borsa ile ilgilenenlerin sıklıkla karşılaştığı kavramlardan biri olan kullanım fiyatı, opsiyon işlemleriyle doğrudan ilgilidir. Küresel finans çevrelerinde "strike price" olarak bilinen bu kavram, opsiyon sözleşmeleri bağlamında değerlendirilir. Opsiyon sözleşmesi, bir mal, kıymet veya finansal gösterge üzerinden iki taraf arasında yapılan bir anlaşmadır. Bu sözleşmede alıcı tarafın ödeyeceği tutar önceden belirlenir ve buna opsiyon primi denir.

Opsiyon sözleşmeleri, alıcıya belirtilen bir fiyat üzerinden bir malı veya kıymeti satın alma ya da satma hakkı tanır. İşte bu belirlenen fiyat, kullanım fiyatı olarak adlandırılır.

---

Kullanım Fiyatının Özellikleri

1.      İleri Tarihli Olması:
Kullanım fiyatı, belirli bir vadeye kadar sabit kalır. Piyasa şartları değişse bile bu fiyat sözleşmede sabitlenmiştir.

2.      Anlaşmaya Dayalı Olması:
Kullanım fiyatı, hem alıcı hem de satıcı tarafın üzerinde anlaştığı bir değerdir. Sözleşme, tarafların mutabakatıyla işler.

3.      Alım ve Satım İşlemleri İçin Belirlenebilmesi:
Kullanım fiyatı, hem alım hem de satım opsiyonları için tanımlanabilir. Alım opsiyonları bir varlığı satın alma hakkı verirken, satım opsiyonları satış hakkı sunar.

---

Kullanım Fiyatı Nasıl Belirlenir?

Kullanım fiyatı, opsiyon sözleşmesinin dayanak varlığına göre belirlenir. İşte bu sürecin temel aşamaları:

1.      Dayanak Varlık:
Opsiyon sözleşmesinin dayanak varlığının spot piyasadaki kapanış fiyatı baz alınır.

2.      Teorik Fiyat Hesaplama:
Dayanak varlık fiyatına göre teorik fiyat hesaplama yöntemi uygulanır.

3.      Fiyat Seviyeleri:
Bir opsiyon sözleşmesi genellikle sekiz farklı kullanım fiyatı seviyesinden işleme açılır.

o   Başa Baş: Spot fiyat, kullanım fiyatına eşittir.

o   Kârda: Spot fiyat, kullanım fiyatının üzerindedir.

o   Zararda: Spot fiyat, kullanım fiyatının altındadır.

Ayrıca, bu standart kullanım fiyatlarına ek olarak sözleşmenin vadesi içindeki fiyatlara %20’lik bir aralık eklenerek daha geniş seçenekler sunulabilir.

---

Kullanım Fiyatı Örnekleri

Kullanım fiyatını daha iyi anlamak için iki örneğe göz atalım:

1.      Alım Opsiyonu Örneği:
X opsiyon sözleşmesinin kullanım fiyatı 8 TL olarak belirlenmiş olsun. Bu durumda:

o   Spot fiyat 8 TL’nin üzerindeyse, sözleşme kârdadır.

o   Spot fiyat 8 TL’ye eşitse, sözleşme başa baş durumdadır.

o   Spot fiyat 8 TL’nin altındaysa, sözleşme zarardadır.

2.      Satım Opsiyonu Örneği:
Y opsiyon sözleşmesinin kullanım fiyatı yine 8 TL olsun. Ancak bu sözleşme, alım yerine satım hakkı tanır. Spot fiyatın durumu şu şekildedir:

o   Spot fiyat 8 TL’nin altındaysa, sözleşme kârdadır.

o   Spot fiyat 8 TL’ye eşitse, sözleşme başa baş durumdadır.

o   Spot fiyat 8 TL’nin üzerindeyse, sözleşme zarardadır.

---

Sonuç

Kullanım fiyatı, opsiyon işlemlerinde alıcı ve satıcı için kritik bir öneme sahiptir. Hem alım hem de satım işlemlerinde, yatırımcıların doğru kararlar alabilmesi için kullanım fiyatının iyi analiz edilmesi gerekir. Özellikle vadeye kadar sabit kalan bu fiyat, stratejik bir araç olarak kullanılır.