Piyasa Yapıcı Nedir? Görevleri ve Özellikleri Nelerdir?

Piyasa Yapıcı Nedir?

Borsada gerçekleştirilen alım satım işlemleri için yatırımcıların aracı kurumlara verdiği emirler, belirli koşullar sağlanmadığı sürece beklemede kalır. Bu süreçte, alım satım tekliflerinin üst veya alt sınırlarında gerçekleşen işlemleri düzenleyen kişilere ya da kuruluşlara piyasa yapıcı (market maker) adı verilir.

“Piyasa yapıcı nedir?” sorusu, borsa işlemlerinde fiyat dengesini sağlayan ve likidite kazandıran yetkili kuruluşlar ya da bireyler olarak yanıtlanabilir. Piyasa yapıcılar, arz-talep dengesizliklerini düzenleyerek pazarın sağlıklı bir şekilde işlemesine katkıda bulunur.

Piyasa yapıcı olmak isteyen kişiler, Borsa İstanbul Yönetim Kurulu tarafından onaylanmalı ve ilgili koşulları karşılamalıdır. Bunun için Borsa İstanbul Pay Piyasası Piyasa Yapıcılık Taahhütnamesi imzalanarak gerekli değerlendirmelerden geçilir. Örneğin, piyasa yapıcı adaylarının geçmiş aylarda belirli bir takas temerrüdü sayısını aşmamış olması gerekir.

Piyasa Yapıcı Ne Yapar?

Piyasa yapıcılar, sürekli işlem yöntemiyle değerlendirilen menkul kıymetlere likidite sağlar ve fiyat hareketlerini düzenler. Çift taraflı kotasyon (fiyat ve miktar teklifleri) sunarak, arz-talep dengesizliklerini giderir ve piyasa koşullarını optimize eder.

Piyasa Yapıcıların Başlıca Görevleri:

1.      Likidite Sağlama: Piyasada işlem gören varlıkların sürekli alım satımını kolaylaştırır.

2.      Fiyat Dengesini Koruma: Arz-talep dengesizliklerinden kaynaklanan ani fiyat değişimlerini önler.

3.      Pazar Derinliği Sağlama: Halka açık piyasa değeri düşük veya derinliği sınırlı menkul kıymetleri işlem yapılabilir hâle getirir.

Market maker olarak görev yapan kişiler, yatırımcılara varlık satın alımı için düzenli teklifler sunar ve portföylerinde yeterli miktarda varlık bulundurmakla yükümlüdür. Ayrıca, yatırım kuruluşu varantları ve sertifikaları yalnızca piyasa yapıcılı sürekli işlem yöntemiyle işlem görebilir.

Piyasa Yapıcıların Özellikleri Nelerdir?

Piyasa yapıcı olabilmek için belirli kriterlere uyulmalı ve yetkinlikler tescillenmelidir. Bu kişiler ya da kuruluşlar, birincil piyasa işlemlerinin etkinliğini artırmak ve ikincil piyasalardaki düzeni sağlamakla görevlidir.

Piyasa Yapıcıların Özellikleri:

• Likidite Sağlama Yeteneği: Alım satım işlemlerinde kesintisiz likidite sunar.
• Fiyat Belirleme Yetkisi: Kotasyon belirleyerek alım ve satım fiyat aralıklarını düzenler.
• Özel Haklar ve Yükümlülükler: Piyasa derinliğini artırmak ve ihracın bir kısmını satın alabilmek gibi ayrıcalıklara sahiptir.
• Finansal Piyasalarla İlgili Yetkinlik: Hazine veya merkez bankalarının işlemleri doğrultusunda piyasaya müdahalelerde bulunabilir.

Piyasa Yapıcı Kotasyonu Nedir?

Piyasa yapıcı kotasyonu, yetkili piyasa yapıcı tarafından sunulan alım-satım emirlerini ifade eder. Bu emirler, hem fiyat hem de miktar bilgilerini içerir ve sistemde normal emirlerle aynı pozisyonda işlem görür.

Kotasyonun Özellikleri:

1.      Fiyat ve Miktar Bildirimi: İlgili varlığın alım satımı için belirlenmiş değerleri içerir.

2.      Çoklu Kotasyon İmkanı: Birden fazla piyasa yapıcısı, aynı sermaye aracı için farklı kotasyonlar sunabilir.

3.      Esneklik: Kotasyon limitleri, normal piyasa emirleriyle aynı sistemde işlem görür.

Açılış ve kapanış seansları gibi tek fiyattan işlem yapılan durumlarda da piyasa yapıcı kotasyonları geçerlidir. Bu sayede, piyasa yapıcılar likiditeyi artırırken aynı zamanda fiyat dengesinin korunmasına katkı sağlar.

Piyasa Yapıcıların Ekonomiye Katkısı

Piyasa yapıcılar, finansal piyasaların işleyişine önemli katkılar sağlar. İşlem derinliği yaratma, fiyat şeffaflığını artırma ve piyasa istikrarını koruma gibi rolleriyle, hem yatırımcıların güvenini artırır hem de ticari faaliyetlerin sürekliliğini sağlar.

Sonuç olarak, piyasa yapıcılar finansal ekosistemin temel taşlarından biridir. Hem bireysel yatırımcılar hem de kurumsal katılımcılar için sağladıkları likidite ve fiyat stabilitesiyle piyasaların düzenli işleyişine hizmet ederler.