Atelektazi Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Atelektazi Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Atelektazi, akciğerlerin tamamen veya kısmen çökmesi ve hava keseciklerinin (alveoller) yeterince genişleyememesi durumudur. Genellikle akciğerlerin bir kısmında hava akışının engellenmesi veya akciğer dokusunun büzüşmesi sonucu meydana gelir. Solunum problemleri, oksijen seviyesinde düşüş ve ciddi sağlık komplikasyonlarına yol açabilir.

Bu makalede, atelektazi nedir, belirtileri nelerdir, nedenleri ve tedavi yöntemleri nelerdir gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.

Atelektazi Nedir?

Atelektazi, akciğer dokusunun tamamen ya da kısmi olarak çökmesi durumudur. Akciğerler, alveoller adı verilen küçük hava kesecikleri aracılığıyla oksijen ve karbondioksit değişimini gerçekleştirir. Ancak, bu hava keseciklerinin genişleyememesi durumunda akciğer işlevlerini yerine getiremez ve solunum zorlukları ortaya çıkar.

Atelektazi tek bir akciğer lobunu veya daha geniş bir akciğer bölgesini etkileyebilir. Küçük çaplı atelektaziler genellikle belirti vermezken, geniş çaplı vakalar ciddi solunum problemlerine neden olabilir.

Atelektazi Türleri

Atelektazi, nedene ve oluşum mekanizmasına göre farklı kategorilere ayrılır:

1. Resorptif (Obstrüktif) Atelektazi

• Hava yollarının tıkanması sonucu meydana gelir.
• Mukus tıkaçları, tümörler veya yabancı cisimler solunum yollarını bloke ederek hava geçişini engeller.
• En yaygın atelektazi türlerinden biridir.

2. Kompresyon (Basınç) Atelektazisi

• Akciğer dokusuna dışarıdan baskı uygulanması sonucu gelişir.
• Plörezi (akciğer zarında sıvı birikimi), göğüs duvarı tümörleri veya diyafram fıtıkları nedeniyle oluşabilir.

3. Kontraktür (Skarlaşma) Atelektazisi

• Akciğer dokusunun fibrozis (sertleşme) ve yara dokusu oluşumu nedeniyle büzüşmesiyle meydana gelir.
• Tüberküloz, akciğer enfeksiyonları veya kronik inflamasyon sonucu görülebilir.

4. Mikroatelektazi

• Alveollerin tamamen açılmaması sonucu oluşur.
• Yoğun bakım hastalarında, uzun süreli yatış gerektiren hastalarda ve anestezi sonrası daha sık görülür.

Atelektazinin Nedenleri

Atelektaziye yol açan birçok sebep vardır. En yaygın nedenler şunlardır:

1. Solunum Yollarının Tıkanması (Obstrüksiyon)

• Mukus tıkaçları (yoğun balgam birikimi)
• Bronşlarda tümör veya kitleler
• Yabancı cisim aspirasyonu (çocuklarda sık görülür)
• Yoğun sigara kullanımı

2. Akciğere Dışarıdan Baskı (Basınç Artışı)

• Plörezi (plevral sıvı birikimi)
• Pnömotoraks (akciğerin sönmesi)
• Torasik (göğüs) tümörler
• Diyafram fıtığı

3. Cerrahi İşlemler ve Anestezi

• Genel anestezi sonrası akciğerlerin tam açılmaması
• Uzun süreli yatak istirahati ve hareketsizlik
• Yoğun bakım hastalarında solunum kaslarının zayıflaması

4. Akciğer Enfeksiyonları

• Zatürre (pnömoni) veya bronşit gibi solunum yolu enfeksiyonları
• Tüberküloz veya mantar enfeksiyonları

Atelektazinin Belirtileri Nelerdir?

Atelektazinin belirtileri, çökme derecesine ve etkilenen akciğer bölgesine bağlı olarak değişebilir. Küçük çaplı atelektaziler belirti vermeyebilirken, büyük çaplı olanlar ciddi solunum problemlerine yol açabilir.

🔹 Nefes darlığı (Dispne)
🔹 Hızlı ve yüzeysel solunum
🔹 Göğüs ağrısı veya sıkışma hissi
🔹 Öksürük (kuru veya balgamlı)
🔹 Morarma (siyanoz) – Oksijen eksikliği sonucu dudak ve tırnaklarda mavimsi renk değişimi

Atelektazi Tanısı Nasıl Konur?

✅ Fizik Muayene: Doktor, solunum seslerini dinleyerek akciğerlerde anormal sesler olup olmadığını kontrol eder.
✅ Akciğer Grafisi (Röntgen): Atelektazi olup olmadığını gösterir.
✅ Bilgisayarlı Tomografi (BT): Daha ayrıntılı görüntüleme sağlar.
✅ Bronkoskopi: Solunum yollarının incelenmesi ve tıkanıklığın giderilmesi için kullanılır.

Atelektazi Tedavi Yöntemleri

Atelektazi tedavisi, nedenine ve hastanın genel durumuna bağlı olarak değişir.

1. Solunum Egzersizleri ve Fizyoterapi

• Derin nefes alma egzersizleri ve öksürme teknikleri akciğerlerin genişlemesine yardımcı olur.
• Teşvik spirometresi cihazı, hastaların daha derin nefes almasını sağlar.

2. Mukus Temizleme ve Bronkoskopi

• Mukus tıkaçları bronkoskopi ile temizlenebilir.
• Nebulizatör veya balgam sökücüler kullanılarak balgamın inceltilmesi sağlanır.

3. Oksijen Tedavisi

• Oksijen seviyesini artırarak solunum rahatlatılır.

4. Cerrahi Müdahale

• Tümörler veya yabancı cisimler bronkoskopi veya cerrahi yöntemlerle çıkarılır.
• Plörezi veya diyafram fıtığı gibi basınç oluşturan durumlar cerrahi olarak düzeltilir.

Atelektaziyi Önleme Yolları

✔ Sigara kullanımını bırakın
✔ Düzenli solunum egzersizleri yapın
✔ Cerrahi operasyon sonrası erken hareket etmeye çalışın
✔ Bol su tüketerek mukusu yumuşatın
✔ Solunum yolu enfeksiyonlarına karşı önlem alın

Sonuç

Atelektazi, akciğerlerin tam olarak şişememesi veya çökmesi nedeniyle solunum fonksiyonlarının bozulmasına neden olan ciddi bir durumdur. Belirtileri fark edildiğinde vakit kaybetmeden doktora başvurmak gereklidir. Tedavi edilmezse oksijen yetersizliği, enfeksiyonlar ve akciğer hasarı gibi komplikasyonlara yol açabilir.

Erken teşhis ve uygun tedavi ile hastaların büyük çoğunluğu tamamen iyileşebilir.